Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust (BWV 170) | Die Elenden sollen essen (BWV 75)

Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust (BWV 170)
Deze cantate, voor het eerst uitgevoerd op 28 juli 1726, de zesde zondag na Trinitatis, bood Bachs toehoorders, die de ontwikkeling van zijn oeuvre van week tot week hadden kunnen volgen, twee verrassingen. Nieuwe muziek, dat was al lang geen verrassing meer, maar wel twee tot dan toe in Leipzig ongehoorde innovaties in de bezettingen.
In de eerste plaats is er geen koor en slechts één zanger, de alt, die alle aria’s en recitatieven uitvoert. Bach beschikte op dat moment blijkbaar over een getalenteerde altzanger aan wie hij dat kon toevertrouwen, en voor wie hij met tussenpozen van zes weken nog twee vergelijkbare solocantates componeerde, voor de twaalfde en de achttiende zondag na Trinitatis, resp. BWV 35 en 169.
De tweede innovatie betreft de rol van het orgel. Die blijft in deze cantate voor het eerst niet beperkt tot die van continuoinstrument, waarvan de linkerhand de basso continuo speelt en de rechter daarboven harmonie ondersteunende akkoorden improviseert op grond van een genoteerde becijfering. En anderzijds fungeert het orgel ook niet als concerterend instrument in een instrumentale sinfonia. worden!?
Louter bestaande uit aria’s en recitatieven is BWV 170 een perfect voorbeeld van wat destijds ook door Bach een ‘cantate’ werd genoemd: een naar voorbeeld van de Italiaanse opera uitsluitend uit vrij gedichte, ‘madrigale’ teksten opgetrokken zangstuk. Dit genre werd rond 1700 door de predikant en tekstdichter Erdmann Neumeister in de lutherse kerken voorgesteld als meer subjectieve vervanging van de toenmalige op koralen en bijbelteksten gebaseerde kerkmuziek.

Die Elenden sollen essen (BWV 75)
Deze cantate is op 30 maart 1723 uitgevoerd en is de eerste cantate die Bach componeerde als cantor van de Thomaskirche in Leipzig.
Deze cantate heeft twee delen en beiden delen eindigen, evenals meerdere cantates van Bach, met een muzikaal gelijke koraal, doch met een verschillende tekst.
Basis in beide koralen is de tekst “Was Gott tutt das sist wolhgetan”
De muzikale lijn wordt begeleid door een trompet.
De tekst van de cantate is gebaseerd op het bijbelse verhaal van de rijke man en Lazarus.