Tilge, Höchster, meine Sünden (BWV 1083) | Stabat Mater – 20.00 uur

Het Stabat Mater is een van de beroemdste middeleeuws-Latijnse gedichten op de Moeder Gods in haar smart om de gekruisigde Christus. Het is genoemd naar de beginwoorden van het gedicht, Stabat mater dolorosa (Nederlands: ‘De moeder stond bedroefd’).

Waarschijnlijk was de tekst van het Stabat Mater oorspronkelijk bedoeld voor persoonlijke meditatie, gewijd aan het lijden van Christus en het verdriet van Maria hierover.De onbekende dichter van het Stabat Mater heeft twee bijbelse gebeurtenissen als uitgangspunt van zijn gedicht genomen: Jezus kruisdood en de voorspelling van Maria’s smart. In de eerste acht verzen van het Stabat Mater wordt een diep gevoeld medelijden met de moeder van Christus tot uiting gebracht. De dichter bidt vurig tot Maria dat hijzelf, al mediterend, zal mogen delen in haar smart en in dat van haar Zoon. Ook smeekt hij Maria’s voorspraak

Pas in 1946 maakte de toenmalige Leipziger Thomascantor Karl Straube (1873-1950) voor het eerst melding van een bewerking door Bach van het Stabat Mater van Pergolesi. Bach verving daarin de tekst van de beroemde katholieke hymne door een ritmische en berijmde versie van Psalm 51 met als eerste woorden Tilge, Höchster, meine Sünden en bracht allerlei veranderingen aan in de muziek. Het is om verschillende redenen een hoogst uitzonderlijk stuk.
Giovanni Battista Pergolesi (1710–1736) was een Italiaanse, in Napels werkzame componist van opera- en (katholieke) kerkmuziek. Bij zijn vroegtijdig overlijden op 26-jarige leeftijd was hij al wereldberoemd in Europa, o.a. door het Stabat Mater, voltooid in het jaar van zijn dood aan tuberculose. Reeds voordat het stuk in 1748 zou worden gedrukt (en het meest gepubliceerde werk van de 18e eeuw zou worden) moet Bach begin jaren ‘40 over een afschrift ervan hebben beschikt.

Stabat Mater van Dominico Scarlatti is geschreven voor  tien stemmen en  laat de diversiteit aan creatieve stijlen van de componist zien. Hoewel hij het best gekend is om zijn fantastische 555 klaviersonates, is Scarlatti ook meester van de polyfonie afkomstig uit de Renaissance. In het Stabat Mater combineert hij de rigide meerstemmigheidsregels met de luchtigheid van het madrigaal; hij toont een vakmanschap vergelijkbaar met dat van Johann Sebastian Bach.