Ein feste Burg ist unser Gott (BWV 80)

Deze cantate, bestemd voor het feest van de Hervormingsdag (31 oktober) in de late jaren ‘30, is gebaseerd op het bekende koraal met de beginregel Ein feste Burg ist unser Gott. Tekst en muziek zijn geschreven door Martin Luther als een – gekerstende – parafrase van de oud-testamentische (joodse) psalm 46.
De oorspronkelijke kern van de thans achtdelige cantate, de delen 2, 3, 4, 6, 7 en 8 wordt gevormd door de cantate Alles was von Gott geboren (BWV 80a), te Weimar (15/3/1715) gecomponeerd op teksten van Bachs aldaar gebruikelijke tekstdichter Salomon Franck; omdat deze cantate, naar aanleiding van de voor Zondag Oculi voorgeschreven evangelielezing (Luc.11:14-28, een duiveluitdrijving) de strijd tegen en overwinning van het kwaad behandelt, was zij ook voor de Reformatie-cantate geschikt. Eind jaren ‘20 bewerkt Bach BWV 80a tot BWV 80b.
Cantate 80 werd als eerste vocale compositie van Bach in 1821 gepubliceerd (nog vóór de Bachrenaissance), en bleef de hele negentiende eeuw gezichtsbepalend voor zijn cantatewerk; zij is – ook in Nederland – nog altijd één van Bachs populairste cantates.